Door: Onze Verslagdoener
Bevreesd voor mijn hoogtevrees loop ik enigszins bedremmeld samen met Daan naar zijn domein, de toren van de Zaandijkerkerk. Daan is de ‘toren-gast-heer’ voor bezoekers aan de kerktoren. “Gasten komen natuurlijk uit Zaandijk en omstreken, maar ook van over de hele wereld. Het is nu wat rustiger met buitenlandse toeristen, waar onder opvallend veel Koreanen, omdat het Voetveer op 1 oktober gestopt is met de veerdienst van de Zaanse Schans naar de Lagedijk. Maar ik heb nog elke dag bezoekers in de toren hoor, vooral in de weekenden.”
Bij de entree van de toren staat Daans houten bureautje met stoel. Hij laat mij vol trots zijn ordner zien met -in verschillende talen- het verhaal van de Zaandijkerkerk. Daarnaast ligt het rijkelijk gevulde en bloemrijk beschreven gastenboek, waaruit blijkt dat de inmiddels weer vele honderden bezoekers enthousiast, verrast en dankbaar de kerktoren bezochten. “Door corona is het een tijd stil geweest, maar nu zit de loop er weer aardig in. “Ik heb wel met onze buren afgesproken dat er geen ‘Zaanse Schans-taferelen’ zullen komen.”
“Nou, dan gaan we maar naar boven hè”, nodigt Daan mij uit. Hij bemerkt de aarzeling bij mijn opstap op de eerste trede van de ijzeren torentrap: “Ik heb ook mijn valvrees moeten overwinnen om dit werk te kunnen doen, dus… let’s go!”
Daan (35) is een van de tien (jonge) mannen met een autistische beperking die, onder begeleidingen van De Heeren van Zorg, in het volledig gerestaureerde kerkgebouw* wonen. In het gebouw zijn 10 appartementen (mobiele units) in drie lagen ‘gestapeld’ met in elk appartement een eigen keukenblok, douche en toilet. De appartementen zijn bereikbaar via houten trappen met bordessen in de vorm van een kansel. De zorginstelling is sinds 2017 de huurder van de kerk en begeleidt en ondersteunt de bewoners (24/7) met een team professionals.
Klokslag 12 uur word ik vriendelijk ontvangen door Daan en coördinerend begeleidster Anouk Peppink in de gezellige groeps-ontmoetings-ruimte. Anouk: “We kletsen hier met elkaar, doen spelletjes, kijken televisie en koken hier zo gezond mogelijk met en voor elkaar. Vandaag staat er bijvoorbeeld roerbakgroente met aardappels en een stukje kippedijfile op het menu. Maar zaterdag doen we ook gewoon een broodje hamburger hoor. En als een bewoner zelf zijn potje wil en kan koken, dan mag dat natuurlijk ook.”
Ondertussen zijn medebewoner Martin (36) en begeleidend casemanager Angela Harig aangeschoven.
Anouk en Angela zijn beiden afgestudeerd sociotherapeut en … vrouw. Hoezo de naam Heeren van Zorg? Of heeft die naam misschien betrekking op de bewonersgroep die uitsluitend uit mannen bestaat? “Ha, ha, nee, de naam heeft niets van doen met de bewoners. Maar waarom de instelling zo heet weten we eigenlijk niet”, moeten Anouk en Angela schoorvoetend bekennen. “We zullen het aan de oprichters Telly en Maryse gaan vragen, want we zijn eigenlijk ook wel nieuwsgierig geworden.” Angela: “Ons team bestaat uit ongeveer evenveel vrouwen als mannen. Anouk, ik en nog een paar collega’s zijn vast verbonden aan de locatie ‘Zaandijkerkerk’. Daarnaast bestaat ons zelfsturende team uit een aantal collega’s die zowel in ons team werken als in de thuisbegeleiding of vanuit het Flexteam komen.” Anouk vult aan: “Ons werk is geen van-negen-tot-vijf-baan, maar we zijn er voor de bewoners zeven dagen per week en 24 uur per dag. We draaien daarom ook bij toerbeurt nacht-, slaap- en stand-by-diensten.”
Daan en Martin wonen elk ongeveer een jaar in de kerk. Daan: “Ik was op mijn vorige woonlocatie in Heemskerk na 16 jaar een beetje ingedut en vond het tijd voor een nieuwe uitdaging. Toen er hier een plekje vrij kwam, hoefde ik niet lang na te denken. Geboren in Bever-wijk en wonen in Zaan-dijk, vond ik wel leuk. Daarbij komt dat geschiedenis mijn interesse heeft. Deze locatie en de bijzondere historie van de kerk waren voor mij een extra reden om hierheen te verhuizen. En met het ontvangen van bezoekers in de kerktoren kan ik al doende mijn sociale vaardigheden verbeteren.”
Martin verhuisde een jaar geleden vanuit zijn ouderlijk huis naar Zaandijk: “Ik wil graag op de lange termijn zelfstandig gaan wonen. Mijn favoriete bezigheden zijn gamen, film kijken en muziek luisteren. Dat mag hier ook. Maar als ik mijn einddoel willen halen, dan moet ik dat natuurlijk niet meer de hele dag doen. Met hulp van het zorgteam lukt me dat steeds beter. En belangrijker: met hun positieve ondersteuning en begeleiding ontwikkel ik stapje voor stapje allerlei vaardigheden en krijg ik meer zelfvertrouwen om het in de toekomst zelf te redden en te rooien.”
De locatie ‘Zaandijkerkerk’ bestaat dit jaar vijf jaar. Een mooie gelegenheid voor een feestje, lijkt mij. Anouk: “We gaan een burendag organiseren op 17 december. We zijn er nog niet uit wat het moet worden, maar kerstversiering en lekkere zelfgemaakte gezonde hapjes staan zeker op het programma.” Daan heeft nu al zin in het feestje en laat uitnodigend weten dat “Alle buren rondom onze kerk van harte welkom zijn!”
Zoals eerder geschreven, bezoek ik na afloop van het gesprek samen met Daan ‘zijn’ kerktoren. Bevreesd voor mijn hoogtevrees doe ik dat niet echt van harte. Door Daans enthousiaste verhalen en weetjes over de kerk en de kerktoren ben ik echter boven voordat ik er erg in heb en geniet ik (zelfs onbevreesd) van de uitzichten over ons dorpje Zaandijk. Dus mocht u behept zijn met eenzelfde hoogte- of valkwaal, vrees en aarzel niet en bezoek de prachtige Zaandijker kerktoren. Daan zal u begeleiden. Naar mijn mening: ‘professioneel en sociotherapeut-waardig’!
Angela en Daan op de ‘kansel‘
*) In 1972 werd -na zo’n 350 jaar dienst- de laatste Nederlands Hervormde kerkdienst gehouden in de Zaandijkerkerk aan de Kerkstraat in Zaandijk. De kerk, reeds in verval, kwam leeg te staan en kreeg als een soort van cultureel centrum verschillende gebruikers, zoals toneelvereniging Zaandijk, poptempel The Twilight Zone en een bedrijf dat lasergames aanbood. Eind jaren ‘80 kwam de kerk weer leeg te staan, verpauperde en dreigde ten onder te gaan aan de sloopkogel van een projectontwikkelaar. Door inspanningen van tal van Zaandijkers, plaatselijke stichtingen en verenigingen en Zaans Erfgoed werd dat voorkomen en in 2009 kreeg de beeldbepalende kerk de status van gemeentelijk monument. Maar wat te doen met een gebouw dat op instorten stond? Herbestemming (wonen) bleek de oplossing. Stadsherstel Amsterdam kocht de kerk in 2013 en meteen kwamen er steigers die het dak ondersteunden. Daarmee was het instortingsgevaar geweken. In 2017 ging de kerk na een grondige restauratie en plaatsing van 10 mobiele woonunits opnieuw open. Zo kreeg Oud Zaandijk weer een centrum, met een eigen rondje om de stralend witte kerk.
