Duizenden kilometers moet Jan Brasser (1908-1991) in de oorlogsjaren 1940-1945 op de fiets hebben afgelegd, toen hij uitgroeide tot een spil in het Noord-Hollandse verzet. Brasser, staalarbeider bij Hoogovens, is onvermoeibaar in de weer met talloze verzetsacties: wapendroppings, overvallen op gevangenissen en bevolkingsregisters, liquidaties van collaborateurs, verspreiding van illegaal drukwerk, industriële sabotage. Hij werkt nauw samen met bekende namen uit het verzet zoals Hannie Schaft en Gerrit van der Veen en zijn schuilnaam Witte Ko wordt een begrip .
Dertien plaatsen
Aan de hand van dertien plaatsen doet auteur Flip Bloem, ook collectiebeheerder van het Verzetsmuseum in Amsterdam, een greep uit de rijke oorlogservaringen van Jan Brasser. Plaatsen die het decor waren van zijn verzetswerk, zoals de Martinstaalfabriek waar hij de productie saboteert, de pont in Velsen waar hij een foute politieman omlegt of het Wester Gasthuis in Amsterdam, waaruit Brasser een gevangen verzetskameraad bevrijdt. Maar ook plaatsen die verbonden zijn met de schaduwzijdes van zijn leven, zoals de toegangspoort van Hoogovens, waar de overtuigde communist Brasser na de oorlog niet meer welkom is, en een spoorbrug in Sint Pancras, waar een sabotageactie plaatsvond die Brasser vele jaren na dato nog uit zijn slaap houdt.
Nooit gepakt
Witte Ko is nooit door de Duitsers gepakt, maar toch niet ongeschonden uit de oorlog gekomen. Nog op hoge leeftijd fietste hij stad en land af – nu niet meer voor het verzet, maar om pijnlijke herinneringen uit de oorlog op afstand te houden. Het bijzondere verhaal van Jan Brasser heeft ook een plek gekregen in de nieuwe vaste tentoonstelling van het Verzetsmuseum.
Filip Bloem, De onvermoeibare Brasser, dertien plaatsen uit een strijdbaar leven is een uitgave van het Verzetsmuseum Amsterdam in samenwerking met Stichting Uitgeverij Noord-Holland, Wormer. Het boek telt 180 pagina’s, ISBN: 9789492335364. Prijs: € 19,95.
